Geleceğin Mesleklerinin Beceri Setlerinde Neler Var?

Her dönemde öne çıkan belli meslek grupları bulunur. Çağlara göre mesleklerin ön plana çıkması genellikle ihtiyaçlara ve eğilimlere göre şekillenir. İçinde bulunduğumuz çağda mesleklerin rolünü ağırlıklı olarak teknolojik gelişmeler belirler. Son 10 yıl içinde gerçekleşen teknolojik gelişmelerden meslek grupları önemli ölçüde etkilenmiştir. Gelişmeler vasıtasıyla var olan meslek grupları teknolojinin verimliliklerinden yararlanarak çağa uyumlu hale gelirken, gereksinimlere bağlı olarak yeni meslek gruplarının varlığı da önemli ölçüde artmış görünüyor. Teknoloji çağında yaşanan bu hızlı değişime ayak uydurabilmek amacında olanlar için gelecekte popüler olması beklenen mesleklere dair öngörüde bulunmak önemlidir. Bu amaç doğrultusunda önümüzdeki 5-10 yıllık süreçte önemi artacak olan geleceğin mesleklerinin  beceri setinde neler olabilir? 

Teknolojik gelişmelere bağlı olarak birçok meslek gelecekte yok olmaya yüz tutarken yapay zekâ temelli gibi birçok meslek grubu yaşamın içine küresel çapta var olmaya devam edecek. Birçok özel sektör, küresel ekonomik sistemde varlığını koruyabilmek amacıyla geleceğe yönelik stratejilerini, teknolojik gelişmelerle uyumlu bir şekilde oluşturmayı amaçlıyor. 

Hızla gelişen teknolojiye paralel olarak otomasyonun iş gücünün yerini önemli şekilde ele geçireceği uzmanlar tarafından aşikâr olarak kabul edilir. Otomasyona uyum sağlamak belli zorlukları beraberinde getirebileceği gibi uyum sağlamaya yönelik temel fikirlere sahip olduğunuz takdirde; yeniliklere adım atmanız, iş gücünüzü veya işinizi teknolojiye göre şekillendirmeniz mümkün hale gelecektir.

Teknolojik gelişmeleri ele alan çeşitli çalışmaları inceleyerek, gelecekte hangi mesleklerin ne oranda yaygın şekilde tercih edileceği hakkında fikir sahibi olmanız mümkündür. Yapılan istihdam çalışmalarına göre, gelecekte iş gücünün %20’sinin günümüzde mevcut olan bununla beraber gelecekte azalması beklenen işlerde çalıştıkları öngörülmektedir. %10’luk dilimin ise günümüzde var olan ve gelecekte yükselişe geçmesi beklenen mesleklerde çalışması bekleniyor. Geriye kalan %70’lik dilimin ise gelecekte henüz tam olarak kestirilemeyen mesleklerde varlığını sürdüreceği tahmin edilmektedir. 

Gelecekte önemli rol oynayacak meslekleri henüz tam olarak kestirmek mümkün olmasa da onlara uyum sağlamanız gerektiği aşikardır. Bu bağlamda geleceğe uyum konusunda hazırlıklı olmak için önümüzdeki birkaç yıl içinde öne çıkması gereken beceri seti kapsamına dair öngörülere göz atabilirsiniz.

2025 Yılında Sahip Olmanın Fark Yaratacağı En İyi 10 Beceri

2020 yılında Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan 2025 yılında mesleklerin durumuna dair öngörüler çerçevesinde bir araştırma sonucu yayımlanmıştır. Yapılan bu çalışma, birçok sektör gibi sizin bulunduğunuz veya bulunacağınız iş kolu hakkında da temel ipuçlarını sunabilir. Bu araştırmanın özellikle genç kuşağın üniversiteye adım atarken seçim aşamasında yarar sağlayabilmesi önemsenir. Bununla beraber geleceğin sektör dinamiklerine göre önceden aksiyon almak için de oldukça kullanışlı olabileceği aşikardır. Hali hazırda iş dünyasında aktif olan çalışanların da gelecekte işlerini sürdürebilmeleri için yetenek setlerini geliştirmesi hayati bir konu haline gelmiştir. 

Raporun hazırlanmasının temel amacı 2020 yılı itibarıyla ekonomik durum çerçevesinde geleceğin meslekleri nelerdir sorusuna yanıt bulmaktır. Bu bağlamda, teknolojik niteliklere hâkim olan uzmanların görüşleri çerçevesinde var olan koşullar göz önünde bulundurularak popüler olması beklenen meslekler ve bu meslekler için barındırmanız gereken olası becerilere dair net öngörüler ortaya çıkmıştır. 

Bireysel veya kurumsal olarak gelecek yıllara dair başarılı stratejiler çizebilmeniz amacıyla bu raporda yer alan bulgular size atacağınız adımlarda temel ipucu olarak eşlik edebilir. Geleceğin meslekleri henüz belirsiz olsa da becerilere ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak çeşitliliğin hâkim olacağı tahmin edilmektedir. Geleceğin becerilerini keşfederek ve ilham alarak kendinizi bu yönde geliştirme yoluna gidebilirsiniz. 

Geleceğin Becerileri

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan rapora göre 2025 yılında öne çıkması beklenen beceriler şu şekilde sıralanır:

– Analitik düşünme ve inovasyon

– Etkin öğrenme ve öğrenme stratejileri

– Karmaşık problem çözme

– Eleştirel düşünme ve analiz etme

– Yaratıcılık, özgünlük ve girişkenlik

– Liderlik ve sosyal nüfuz

– Teknoloji kullanımı, takibi ve kontrolü

– Teknoloji tasarlanması ve programlanması

– Dirençli olma, stresle başa çıkabilme ve esneklik

– Tümevarım, problem çözme ve kavrama yeteneği

Araştırmaya göre 2025 yılında dünyaya hâkim olması beklenen mesleklerin temelini bu beceriler oluşturur. Bu becerilerden tümüne, birkaçına veya herhangi birine sahip olmanız gelecekte size artı olarak yansıyabilir. 

Yapılan araştırmaya göre geleceğin becerileri, temel olarak üstlendikleri rollere göre türlere ayrılarak mesleklerin yapısında önemli rol üstlenebilir. Türler kapsamında bu becerileri, kişisel mesleki gelişim sürecinde problem çözerken kullanmanız mümkündür. Uzmanların yaptıkları saptamaya göre gelecekte; analitik düşünme ve inovasyon, karmaşık problem çözme, eleştirel düşünce ve analiz etme, yaratıcılık, özgünlük, girişkenlik, tümevarımsal düşünme ve kavrama becerileri mesleki gelişimde problem çözme kapsamında sizi donanımlı kılacaktır. 

Beceriler arasında etkin öğrenme ve öğrenme stratejileri, dirençli olma, stresle başa çıkabilme ve esneklik becerileri öz yönetim sağlamanıza katkı sağlar. Mesleki gelişim sürecinde bu becerilerinizi geliştirerek kendinizi geleceğe hazırlayabilir ve ekip arkadaşlarınıza da bu farkındalıkla yol gösterebilirsiniz. 

Beceriler arasında liderlik ve sosyal nüfuz; mesleki olarak insanlarla çalışabilme kapasitesini ifade eder. Bu açıdan mesleki gelişim sürecinde insanlarla olan iletişiminizi geliştirerek sektörünüze hâkim olmak isterseniz liderliğe ve sosyal etkiye yönelik becerilerinizi geliştirmeniz gerekir. 

Beceriler arasında teknoloji kullanımı, takibi, kontrolü, tasarlanması ve programlanması çağın gereksinimlerine bağlı olarak da geliştirilmesi kapsamında ele alınır. Eğer gelecekte var olacak sağlam bir işe yatırım yapmak istiyorsanız mutlaka teknoloji alanında kendinizi geliştirmelisiniz.

Gelecekte İş Gücünde Otomasyon Oranı

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan araştırmaya göre beceri seti kapsamı netleşirken bir diğer önemli nokta ise gelecekte otomasyonun meslekler üzerinde ne derece rol oynayacağıdır. Otomasyonun kısaca tanımına değinmek gerekirse; herhangi bir işin insan gücü ve makine gücü arasında bölüşülme oranı olarak tanımlanabilir. İşin insanlar tarafından yerine getirilmesi ve makinenin işteki rolü karşılaştırılarak otomasyon oranı ortaya çıkar. Eğer bu karşılaştırma sonucu insan gücü, makine gücüne göre daha baskın çıkarsa o işte yarı otomasyon söz konusudur. Makine gücü işin yerine getirilmesinde daha baskınsa bu durumda otomasyon oranı tam otomasyon olarak nitelenir. 

Forum tarafından yayımlanan verilere göre 2020 için yayınlanan otomasyon oranında insan gücü için %67, makine gücü ise %33 olarak değerlendirilir. 2025 yılında ise insan gücünün oranının %53’e gerilemesi, makine gücünün ise %47 oranına ilerlemesi uzmanlar tarafından tahmin edilmektedir.

Bu araştırma verilere bakıldığında 5 yıl içinde otomasyon oranında gözle görülür değişikliğin meydana geleceği aşikardır. 2020 yılında genel olarak mesleklerin yapısına yarı otomasyon sisteminin hâkim olduğu, insan gücünün mesleklerin yerine getirilmesinde hâlâ baskın taraf olduğundan söz edilebilir. 5 yıllık süreç sonrasında ise iki oranın birbirine oldukça yaklaştığından, otomasyonun meslekler üzerindeki etkisinin gittikçe arttığından söz etmek mümkündür. 

Bu verilere bakarak gelecekte makinelerin iş dünyasında belirleyici olacağı çıkarımına varılabilir. Bu noktada insanların rolünün ağırlıklı olarak makineleri yönlendirmeye doğru evrileceği söylenebilir. Geleceğin beceri setine göz atıldığında durum otomasyon oranıyla paralel olarak ilerler. Ağırlıklı olarak kişisel zeminde öne çıkan becerilerin, klasik insan gücünün gelecekte yerini otomasyona bırakacağına dair önemli bir ipucu niteliğindedir.

Gelecekte İnsan Sermayesi Yatırımı

Dünya Ekonomik Forumu tarafından geleceğin meslekleri için yayımlanan raporda bir diğer önemli noktayı, insan sermayesi yatırımına dair görüşler oluşturur. İnsan sermayesi yatırımı kısaca insanların gelecekte daha iyi konuma gelebilmek amacıyla kendilerine yaptıkları yatırımlar olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda yetişme koşullarınız, aldığınız eğitim ve beceri kazanmaya dair etkinlikler geleceğin mesleklerinde söz sahibi olabilmek kendinize yaptığınız bir nevi yatırım olarak değerlendirilebilir. 

Raporda, insan sermayesi yatırımının artacağına veriler gözle görülür şekilde kamuoyuyla buluşur. Raporda bahsedilen bilgilere göre, gelecekte her 3 işverenden 2’sinin bir yıl içinde insan sermayesine yönelik beceriler kazandırmaya önem vereceği öngörülmektedir. Dünyanın içinde bulunduğu ekonomik duruma rağmen insana yönelik yatırımcıların önemli ölçüde artacağı yaygın olan görüştür.

Bu verilere göz atarak işveren destekli olarak eğitim ve beceri kazanmanın meslekler üzerinde söz sahibi olabilmek için oldukça önemli olduğu açıktır. Raporun hazırlanması sürecinde ankete katılan işverenlerin %66’sının bu görüşü savunduğu belirtiliyor. Yatırım getirisi için gelecekte rol oynaması gereken temel 10 beceriye mümkün olduğunca sahip olunması gerektiği net biçimde ortaya çıkıyor. 

Otomasyonun yanı sıra ağırlıklı olarak problem çözme, öz yönetim, teknoloji üzerinde söz sahibi olma ve insanlarla çalışma yeteneğiniz bağlamında becerilerinizin öne çıkacağını göz önünde bulundurarak; işverenleri talepleri doğrultusunda aksiyon almaya yönelebilirsiniz. Eğer bir işverenseniz özellikle liderlik ve sosyal nüfusu ön plana çıkarak teknoloji ve problem çözme konusundaki becerilerinizi veriler ışığında geliştirmenizde fayda vardır. Şu an için insanların %42’si becerilerini bu yönde geliştirme eğilimindedir. 2025 yılında bu oranı yaklaşık %70’i bulacağı işverenler tarafından ön görüldüğü için kendinizi geliştirecek aksiyonlar alabilirsiniz.

Geleceğin Beceri İhtiyaçları

Dünya Ekonomik Forumu tarafından sürdürülüp yayınlanan araştırmaya göre geleceğin mesleklerini belirlerken, hangi becerilerin ön plana çıkacağı doğrultusunda çalışanların vasıflarının hangi yönde şekillenmesi gerektiğine dair dikkat çekici öngörüler ortaya çıkar. Yayımlanan verilere göre 2025 yılına gelinceye kadar, çalışanların en az %50’sinin yeniden vasıf kazanma yoluna gideceği düşünülür. Yayımlanan raporda öne çıkan bir başka önemli veri de çalışanların en az %40’ının gelecekte temel becerilerinin bütünüyle değişime uğrayacağıdır. Aşama aşama gelişen süreç çerçevesinde günümüzde geçerliliğini yitirmeye yüz tutmuş beceriler muhtemelen yürürlükten kalkacak ve geleceğin mesleklerinde söz sahibi olmak isteyen çalışanların yaklaşık yarısı bütünüyle yeni becerileri benimseme yoluna gidecektir.

Geleceğinin becerilerine adım atmak için aşamaların tamamlanması belirli süreç çerçevesinde şekillenir. Beceriler oldukça çeşitli türlere bir arada hitap eder. Bundan dolayı mesleklerde geniş şekilde söz sahibi olmak amacıyla yeni beceri türlerini benimsemek için aşamalara belli oranda zaman ayırmanız gerekir. Yarının işleri için çevrimiçi olarak beceri kazanmak amacıyla ayırmanız gereken vakit, aylık aşamalar vasıtasıyla ifade edilmektedir. Becerileri kazanmak amacıyla 3 önemli aşama ön plana çıkar. 1. aşamanın tamamlanması amacıyla ayırmanız gereken vakit 1-2 ay olarak ifade edilir. İlk bir iki aylık süreçte insanlar ve kültür, içerik yazma, satış ve pazarlama yönünde becerilerinizi geliştirme yoluna gitmeniz idealdir. Araştırmaya göre 2. aşama 2-3 aylık zaman dilimini kapsar. Bu aşamada geliştirilmesi gereken mesleki beceriler nelerdir kapsamında ürün geliştirme, veri ve yapay zekaya yönelik becerilerinizi önemli ölçüde geliştirme yoluna gidebilirsiniz. Araştırmaya göre geleceğin beceri ihtiyaçları çerçevesinde üçüncü ve son aşama 4-5 aylık zaman diliminden meydana gelir. Bu aşamada bulut bilişim ve mühendislik becerilerinde kendinizi geliştirerek geleceğin meslekleri için tam donanımlı olma yolunda ilerleyebilirsiniz.

Geleceğin En İyi 10 Mesleği

Geleceğin mesleklerine yönelik yapılan önemli çalışmalar kapsamında ele alınan Cognizant Center for the Future of the World tarafından geleceğin en iyi 10 mesleği raporudur. Gelecekte hangi mesleklerin hayatın içinde daha önemli rol oynayacağına dair önemli ipuçları sunar. Bu raporun yayımlanmasında 2020 yılında pandemiyle birlikte gelişen çevrimiçi çalışma kültürü önemli rol oynar. Dijitalleşmeye bağlı olarak evden çalışma kültürünün gittikçe öneminin artacağı düşünüldüğünde pandemiyle birlikte yaşamda rolü artan mesleklerin gelecekte gelişerek önemini artıracağı rapora bağlı olarak yaygın kabul edilen görüştür. Yayımlanan araştırmaya göre pandemi döneminde etkisi hissedilmeye başlanan ve gelecekte önemi artacak 10 meslek şu şekilde sıralanır:

– Evden çalışma kolaylaştırıcısı

– Fitness danışmanı

– Akıllı ev tasarım müdürü

– XR danışmanı

– İşyeri ortamı mimarı

– Algoritma önyargı denetçisi

– Veri dedektifi

– Siber felaket tahmincisi

– Gelgit mühendisliği

– İnsan-makine takım oluşturma yöneticisi

Yaygınlaşması beklenen meslekler arasında evden çalışma kolaylaştırıcısına birçok işletmenin gereksinim duyacağı tahmin edilir. Pandemiyle birlikte yaygınlaşan uzaktan çalışma yönteminin gelecekte işletmelerin ayrılmaz bir parçası olacağı tahmin edilir. Pandemiye bağlı olarak evde kalmanın etkisiyle şekillenen durumlardan bir diğerini vücut formunda bozulmalar oluşturur. Buna bağlı gelecekte çalışma yöntemine bağlı olarak dijital yöntemlerle fitness danışmanlığına olan gereksinimin artacağı tahmin edilir. Pandemiye bağlı olarak evin öneminin artmasına paralel şekilde akıllı ev tasarımlarının artacağı aşikardır. Buna bağlı olarak tasarım uzmanların rolü artabilir. 

İşe yönelik gelişim önemli ölçüde gerçeklik etkisi yaratan XR teknoloji bir diğer öne çıkan meslek olan bu alanda danışmanlığın yaygınlaşmasına olanak tanıyabilir. Bu bağlamda ideal işyerinin yaratılması amacıyla mimarların öneminin artacağı ön görülür. Çevrimiçi çalışmanın artışı göz önünde bulundurulduğunda algoritma denetimi de dikkat edilmesi gereken kavramlardan birini oluşturur. Bu noktada denetçilerin öneminin artması beklenir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak veri atılımını takip etmek amacıyla veri dedektifliğinin, gelişmelerin olumsuzluklarını ortadan kaldırmak amacıyla siber felaket önleyicilerin öne çıkması beklenmektedir. Küresel ısınmanın artması ile doğa üzerindeki değişmelere bağlı olarak gelgit mühendislerinin, artan otomasyon oranına bağlı olarak da insan-makine takımını oluşturma yöneticilerinin öneminin artacağı tahmin edilmektedir.

Gelecekte Beceri Dönüşümünden En Çok Etkilenecek Sektörler

Gelecekte mesleklerin durumuna dair yapılan önemli çalışmalardan bir diğerini McKinsey&Company tarafından yayımlanan otomasyonun iş gücü üzerindeki etkisine bağlı olarak şekillenecek beceri dönüşümü raporu oluşturur. Bu rapora göre var olan mesleklerde hangi becerilerin öne çıkacağı ve yaygınlaşması beklenen meslekler için nitelikli öngörüler bulunur. Rapora göre otomasyona, dijitalleşmeye bağlı olarak iş gücünde önemli ölçüde değişikliklerin meydana gelmesi beklenir. Bu da bazı çalışanlar veya yöneticiler için sektörel bazlı olarak yeni mesleki nitelikler benimsenmesi gerektiğini yansıtır. Rapora göre yaşanabilecek gelişmeler 5 sektör grubuna göre ele alınır. 

Sektörler arasında öne çıkanlardan biri olan enerji ve madencilikte otomasyon vasıtasıyla yeni rezervlerin ortaya çıkacağı tahmin edilir. Bu sektörde fiziksel becerilerin yerini ağırlıklı olarak sosyal, duygusal ve teknolojik becerilere bırakacağı ön görülür. Sektörler arasında sağlık sektöründe otomasyon ve dijitalleşmeyle bağlı olarak hastalar ve sağlık görevlileri arasında etkileşimin düşeceği tahmin edilir. Otomasyona bağlı olarak personel sayısında azalma olması da beklenir. Otomasyon ve yapay zeka alanındaki gelişmelere bağlı olarak bankacılık sektöründe de fiziksel becerilerin yerini duygusal ve sosyal becerilerin alması beklenmektedir. 

Üretim sektöründe de fiziksel becerilerin yerini ağırlıklı olarak liderlik, problem çözme gibi iletişim ağırlıklı becerilere bırakacağı öngörülmektedir. Perakende sektörü ise gelişmelerin en net hissedileceği sektörlerden biri olarak öne çıkmaktadır. Makinelerin müşteri taleplerine göre tahmin yapabilmesi, raf stoklarını güncellenebilmesi gibi niteliklere bağlı olarak fiziksel becerilerin yerini ağırlıklı olarak bilişsel becerilere bırakması öngörülmektedir. Bu çerçevede geleceğin mesleklerinde söz sahibi olmak isterseniz işe ağırlıklı olarak bulut bilişim, veri analitiği, yapay zekâ gibi teknolojilerin güncellemelerini takip etmekle başlayabilirsiniz.